Klaar voor de toekomst

Het is essentieel om onze universiteit voor te bereiden op de uitdagingen van de komende decennia. KU Leuven moet weerbaar zijn tegen alle mogelijke crisissen, of het nu gaat om pandemieën, digitale bedreigingen, klimaatveranderingen of geopolitieke conflicten en oorlogen. Zo zijn er de gewapende conflicten in Oekraïne, Gaza en Oost-Congo. Verder is de evolutie van de Amerikaanse economie en democratie en haar verhouding tot de academische wereld onvoorspelbaar. Er spelen zich belangrijke humanitaire crisissen af in de wereld en er wordt verwacht dat een recordaantal van meer dan 300 miljoen mensen hulp nodig zal hebben. Vooral landen en gebieden zoals Gaza, Myanmar, Oost-Congo, Ethiopië, Syrië en Zuid-Soedan ervaren momenteel ernstige en onaanvaardbare humanitaire crisissen. ​De klimaatverandering kunnen we evenmin negeren.

Om veerkracht te waarborgen, moeten we onze onderwijs- en onderzoeksinspanningen scherpstellen op de grote maatschappelijke uitdagingen die voor ons liggen.

1. ​​Als universiteit moeten we ervoor zorgen dat we zelfs in een veranderende wereldorde met veel internationale spanningen, ongeziene veranderingen op globaal niveau (klimaat) en snelle technologische ontwikkelingen, trouw blijven aan onze kernwaarden en onze functie in de maatschappij. We moeten blijven werken aan het overbruggen van ideologische en politieke tegenstellingen. In een wereld met verhoogde competitie tussen werelddelen moeten we mee nadenken hoe we spanningen rond handel, technologie en territorium kunnen voorkomen of aanpakken. We merken dat in bepaalde landen universiteiten meer gedicteerd worden door nationale politiek en dat academische vrijheid sterk onder druk staat. Jarenlange samenwerkingen tussen universiteiten worden plots verbroken, met grote impact op het onderzoek en de studenten. Mobiliteit van mensen wordt aan banden gelegd en talentuitwisseling krijgt hierdoor een serieuze knauw. Als universiteit moeten we een goede balans vinden tussen openheid en veiligheid, tussen competitie en samenwerking, tussen innoveren met impact in ons land versus participatie in globale netwerken. We moeten ons aanpassen en mogen bezorgdheden rond nationale veiligheid niet negeren, maar moeten pragmatische oplossingen durven voorstellen.
2. Als universiteit hebben we de morele plicht om alles in het werk te stellen om het leed in internationale crisissen te verzachten. We kunnen dit doen door studenten uit deze gebieden op te vangen en onderkomen te bieden aan onze universiteit, door infrastructuur opnieuw te helpen opbouwen in getroffen gebieden, of door patiënten uit rampgebieden op te vangen. Geïnspireerd door het voorbeeld van de Universiteit van Bologna kunnen we onderzoeksbeurzen aanbieden voor studenten uit rampgebieden. Het KU Leuven Noodfonds steunt uit Oekraïne gevluchte studenten. Ook zullen we initiatieven zoals Daughters for Life, waarbij vrouwelijke Palestijnse studenten uit Gaza kosteloos een opleiding aanvatten aan onze universiteit, verder uitbouwen. We moeten de samenwerking met het Scholars at Risk programma (SAR) verder versterken.
3. We zetten in op flexibiliteit en adequate crisisrespons. KU Leuven heeft bewezen flexibel te zijn in tijden van crisis. Tijdens de COVID-19-pandemie werd bij 80% van de academische medewerkers en studenten op enkele weken tijd overgeschakeld naar een volledig online onderwijs. In totaal werden meer dan 50 digitale onderwijsprogramma’s ontwikkeld, wat aantoont hoe snel en effectief de universiteit zich heeft kunnen aanpassen. In de toekomst zullen we flexibele onderwijsmodellen blijven ontwikkelen, inclusief hybride lesmethoden, zodat we snel kunnen reageren op toekomstige crisissen. Ook onze ziekenhuizen hebben bewezen dat ze veerkrachtig kunnen reageren in crisissituaties zoals de terreuraanslagen van 2016 en de pandemie. We moeten de zorgverlening nog beter bestand maken tegen crisissen zodat UZ Leuven de continuïteit van zorg en de veiligheid van patiënten kan blijven garanderen in crisissituaties.
4. We hebben nood aan een nieuw soort leiderschap, waar elke beleidsverantwoordelijke in onze organisatie in staat moet zijn om koelbloedig te reageren, flexibel op te treden, kan omgaan met onzekerheden en in staat is om te delegeren en teams te inspireren en aan te sporen. Vandaag leven we immers in een wereld waar ontwikkelingen van de ene dag op de andere veranderen en het evenwicht verstoren. Om een organisatie in deze omstandigheden te leiden en aan te sturen, is het nodig om af te stappen van vastgeroeste structuren, en is een flinke dosis empathie en (emotionele) intelligentie nodig om mensen aan te sporen, te motiveren, te doen bewegen en samenwerken.
5. We zetten nog meer in op onderzoek naar duurzame innovaties en digitale veiligheid. KU Leuven heeft hierin de afgelopen vijf jaar €50 miljoen geïnvesteerd. Dit is slechts het begin. We gaan de ontwikkeling van groene technologieën, hernieuwbare energiebronnen en circulaire economie-oplossingen stimuleren, waarbij we samenwerken met meer dan 30 organisaties wereldwijd. Daarnaast biedt de universiteit 100 cursussen en programma’s aan die specifiek gericht zijn op duurzaamheid, digitale transformatie en veiligheid, zodat we studenten voorbereiden op de uitdagingen van morgen.
6. We bouwen verder aan een veerkrachtige digitale infrastructuur met grote aandacht voor cybersecurity. Afgelopen jaren werden er ettelijke miljoenen geïnvesteerd in het versterken van de digitale infrastructuur. Daarnaast werken we samen met experts en meer dan 30 internationale partners om de nieuwste technologieën op het gebied van digitale veiligheid te integreren in ons onderwijs en onderzoek. Ook ondersteunen we ondernemerschap in deze domeinen via het opzetten van spin-offs die deze geavanceerde digitale technologieën vermarkten. De ontwikkelingen aan onze universiteit op vlak van GenAI en digital twins zijn hier mooie voorbeelden van. Bovendien moet de expertise op vlak van ethische, juridische en sociale aspecten in deze onderzoeksdomeinen geïntegreerd en gevaloriseerd worden. Deze multidisciplinaire expertise is aanwezig en is een grote opportuniteit om in deze domeinen wereldspeler te worden. De continuïteit van de IT infrastructuur en cybersecurity verdient de nodige aandacht want ze zullen in geopolitieke crisissituaties essentieel zijn voor KU Leuven en de universitaire ziekenhuizen.
7. Nog meer zullen we inzetten op onderwijs gericht op de samenleving van de toekomst. We installeren een uitgebreid model van levenslang leren dat start bij de aanvang van studies. We hebben al meer dan 3.000 studenten die jaarlijks deelnemen aan programma’s gericht op duurzaamheid en digitale veiligheid. KU Leuven blijft actief investeren in interdisciplinaire onderzoeksprojecten en onderwijsprogramma’s die zowel technische als maatschappelijke aspecten van duurzaamheid en veiligheid behandelen zodat onze studenten niet alleen adequaat kunnen reageren op crisissen maar ook de kennis en vaardigheden verwerven om deze proactief helpen te voorkomen. Daarnaast moet gewezen worden op het grote belang van het kunnen omgaan met morele dilemma’s, wat bijvoorbeeld aan bod komt in het postgraduaat Toegepaste Ethiek. Duurzaam kwaliteitsvol onderwijs uitbouwen betekent tot slot zorgen voor kwaliteitsvolle vorming van onderwijsprofessionals. Onze maatschappij ervaart een nijpend tekort aan leraren, met grote gevolgen voor de vorming van toekomstige generaties van studenten, ook aan onze universiteit. Daarom is het belangrijk dat de School of Education (SoE) als interfacultair centrum educatieve masteropleidingen blijft aanbieden in diverse wetenschapsgebieden.
8. Duurzaamheid kan nog veel meer ingebed worden in de werking van onze organisatie door onder meer het netwerk van duurzaamheidsspitsen en ecoteams uit te breiden, die in elk orgaan met beslissingsbevoegdheid aan KU Leuven mee het aspect duurzaamheid behartigen. We mogen op vlak van duurzaamheid best wat vooruitstrevender zijn, naar het voorbeeld van onze noorderburen zoals de Universiteit Utrecht en TU Delft. We willen absoluut werk maken van het operationaliseren van een roadmap KU Leuven klimaatneutraal maar ook van een veel bredere invulling van duurzaamheid dan enkel klimaat. We zullen daarom onder meer het aanbod van frisdrankautomaten en ongezonde snacks op onze campus weren, meer waterfonteintjes installeren, gezonde alternatieven aanbieden voor rood vlees, focussen op lokale voedingsproducten (korte keten), zoveel als mogelijk met herbruikbaar materiaal werken, de groene zones op onze campussen zo goed mogelijk vrijwaren en er op deze manieren voor zorgen dat duurzaamheid structureel ingebed wordt aan KU Leuven.
9. We moeten als KU Leuven een voorbeeldfunctie uitdragen en een voortrekker zijn als het aankomt op maatschappelijke veranderingen en de aanpak van crisissen. Dat hebben we zeker gedaan in de COVID-19-pandemie en dat doen we momenteel ook wat duurzaamheid betreft. We moeten deze inspanningen blijven leveren en nog meer in de verf zetten, omwille van onze overtuiging en opdracht, maar ook om aantrekkelijk te blijven voor toekomstige studenten en personeel.